ຄວາມຮູ້ເບື້ອງຕົ້ນກ່ຽວກັບວັດທະນະທຳ

  l.  ຄວາມຮູ້ເບື້ອງຕົ້ນກ່ຽວກັບວັດທະນະທຳ

    ຄົນເຮົ້າທີ່ເກີດມາບົນໂລກພິພົບໜ່ວຍນີ້ໄດ້ສະສົມໄວ້ເຊິ່ງຄວາມດີແລະຄວາມບໍ່ດີຫລາຍສິ່ງ ຫລາຍຢ່າງເປັນຕົ້ນແມ່ນ:
ຮູບແບບຂອງວັດຖຸເຄື່ອງໃຊ້ສອຍ, ຮູບແບບກິດຈະການການກໍ່ທີ່ຢູ່ ອາໄສ. ຄວາມສາມາດທາງສະຕິປັນຍາແລະມັນສະໝອງ,
ລະບຽບແບບແຜນໃນການປົກຄອງ ສະຕິສຳນຶກໃນຄວາມຮັກເຊື້ອແພງຊາດຄວາມສາໝານສະມັກຄີ ນ້ຳໃຈອົດທົນບໍ່ຍອມເປັນ
ຂ້ອຍຂ້າ, ລະບຽບແບບແຜນອັນຕົບງາມແລະອື່ນໆ. ສັງລວມແລ້ວວັດທະນະທຳແມ່ນຄຸນ ຄ່າອັນຍອດຍິ່ງທາງດ້ານວັດຖຸ
ແລະຈິດໃຈທີ່ມວນມະນຸດໄດ້ສ້າງໄວ້ໃນຫລາຍເຊັ່ນຄົນ, ໃນຫລາຍຍົກຫລາຍສະໄໝ ຫລືເວົ້າອີກຢ່າງໜຶ່ງແມ່ນ:
ວັດທະນະທຳແມ່ນເຄື່ອງ ວັດແທກຄວາມຈະເລີນ ແລະຄວາມເຊື່ອມໃນລະບົບເສດຖະກິດສັງຄົມໜຶ່ງໆເຊິ່ງຂາດບໍ່ໄດ້,ຈຸດໝາຍຂອງມັນກໍ່ຄື: ມວນມະນຸດທີ່ເປັນຜູ້ສ້າງແລະເປັນຜູ້ນຳໃຊ້ຄຸນຄ່າຂອງັວດທະນະ ທຳໃນແຕ່ລະດ້ານໃຫ້ສອດຄ່ອງ
ໃຫິສອດຄ່ອງແລະແທດເໝາະກັບຍົກສະໄໝສະນັ້ນ, ວັດທະນະທຳປະຈຳຊີວິດມີ:

1.   ການເກິດ (ການຢູ້ກຳ ຫລື ຢູ່ໄຟ)

2.   ການບວດ, ການຍບຮຽນ (ໄວຈະເລີນ)

3.   ການແຕ່ງງານ (ສ້າງຄອບຄົວ)

4.   ການເຖິງແກ່ມໍລະນະກຳ (ຕາຍ, ເສຍຊີວິດ)

    ທັ້ງ 4 ຢ່າງນີ້ລ້ວນແຕ່ມີການຈັດພິທີສະເພາະໃຫ້ (ຖືວ່າເປັນຄ່າຊີວິດຂອງຄົນ).

   11. ວັດທະນະທຳກັບການເກີດ

    ການເກິດ, ການບວດຮຽນ, ຂຽນອ່ານການແຕ່ງດອງ. ວິຖີດຳເນີນຊີວິດ ແລະການເຖິງແກ່ມໍລະນະ ກຳນັ້ນ ແມ່ນກົດເກນການຂະຫຍາຍຕົວຂອງສັງຄົມມະນຸດ,ບໍ່ວ່າຊາດໃດ, ສັ່ງຄົມໃດກໍ່ຕ້ອງ
ຜ່ານກົດເກນດັ່ງກ່າວ ແຕ່ລະຊາດກໍ່ມີການເກິດແລະ ມີພິທີອັນສະເພາະຂອງຕົນເວົ້າສະເພາະຢູ່ ສ.ປ.ປ ລາວກໍ່ມີການເກິດແລະມີພິທີກຳອັນ ເພາະຂອງຕົນດັ່ງລາຍລະອຽດລຸ່ມນີ້:

ແມ່ຍິງລາວເມື່ອຄົນໃດຫາກໄດ້ຖືພາ (ຕັ້ງຄັນ) ແລ້ວພໍ່ແມ່ເຖົ່າແກ່ກໍ່ໄດ້ຕັກເຕືອນໃຫ້ລະ ມັດລະນວັງ,ບໍ່ໃຫ້ເຮັດວຽກງານ.
ໜັກຫລາຍ, ທັງບໍ່ໃຫ້ລົ້ມເພາະຢ້ານລູກນ້ອຍໃນທ້ອງນັ້ນຫລຸ ຫລື ຄອດອອກກ່ອນກຳນົດເກິດ,ໂດຍສະເພາະແມ່ນລູກຫົວສາວ.

   ຫລືເກີດຄົນທຳອິດແມ່ນ ຖືພາຮອດ 9 ເດືອນເຕັມກໍ່ເກິດແລ້ວ, ຖ້າແມ່ນເປັນແມ່ເກົ່າທີ່ເຄີຍຜ່ານການອອກ ລູກມາກ່ອນແລ້ວ,ອາດຈະຖືພາຮອດ 10 ເດືອນ, ແຕ່ຕາມກົດເກນແມ່ນ       

10 ເດືອນຈິ່ງ ເກິດກໍ່ມີແລ້ວແຕ່ສຸຂະພາບຂອງແຕ່ລະຄົນ
ເມື່ອຮູ້ວ່າ: ເມຍຕົນຖືພາໄດ້ 2 ຫລື 3 ເດືອນແລ້ວຜູ້ເປັນຜົວກໍ່ຫ່າງຫາກະກຽມຫາ ຫລົວຫາຟືນຫລື ຖ່ານດັງມາໄວ້ ໃຫ້ພຽງພໍເພື່ອຈະຢູ່ກຳ(ນັ່ງໄຟ). ສ່ວນຟືນນັ້ນຕ້ອງແມ່ນໄມ້ສະ ນິດດີດັງເປັນຖ່ານ, ຖ້າແມ່ນລູກຫົວສາວ(ເກິດທຳອິດ)
ເພີ່ນກຽມໄວ້ 2 ຫາ 3 ແມັດເນື່ອງ ຈາກເປັນລູກຫົວສາວເພີ່ນຈຶ່ງໃຫ້ຢູ່ໄຟດົນປະມານ 20 ຫາ 30 ວັນກໍ່ມີຫລາຍຄົນ,
ເມື່ອເກິດຜູ້ ຕໍ່ໄປຈິ່ງຄ່ອຍຫລຸດລົງຕາມລຳດັບຈົນເຖິງຕໍ່າສຸດ 3 ຫາ 7 ວັນອິງຕາມສະພາບແລະເງື່ອນໄຂ ຕົວຈິງ. ເມື່ອເຖິງເດືອນຄອງແລ້ວຜູ້ກ່ຽວຍິ່ງລະມັດລະວັງ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນການເຮັດວຽກ, ການໄປມາ. ເວລາຮອດມື້ເກິດແທ້ໆ
ກໍ່ຈະມີອາການເຈັບທ້ອງຮ່ວານຮົນໃນເວລານັ້ນຜູ້ເປັນຜົວ ພໍ່ແມ່ ແລະ ຍາດພີ່ນ້ອງກໍ່ພາກັນມາຕິດຕາມຫຸ້ມຫໍ້ເບິ່ງ
ແຍງຊ້ວຍເຫລືອຜູ້ກ່ຽວ.3 ແຕ່ປະຈຸບັນ ສ່ວຍຫລາຍແມ່ນໄປເກິດຢູ່ໂຮງໝໍໃຫຍ່ເພື່ອຄວາມສະດວກແລະ ຄວາມປອດໄພຕໍ່ສຸຂະພາບແມ່ ແລະເດັກ. ແຕ່ຢູ່ເຂດຊົນນະບົດທາງໄກສອກຫລີກນັ້ນແມ່ນເກີດຢູ່ເຮືອນຕົນເອງແບບພື້ນບ້ານ
ເມື່ອລູກນ້ອຍເກິດອອກມາພົ້ນທ້ອງແມ່ແລ້ວເພີ່ນພາກັນຈັດຫາກະກຽມເຮັດເຕົາໄຟເພື່ອຈະຢູ່ກຳຕໍ່ໄປ.

   1.2 ພິທີກຳຢູ່ກຳໄຟ.

    ແມ່ຍິງລາວທຸກຄົນເມື່ອເກິດລູກໃໝ່ເຖິງວ່າ: ເກິດຢູ່ໂຮງໝໍຫລືເຮືອນຂອງຕົນເອງກໍ່ຕາມ ແມ່ນຕ້ອງໄດ້ຢູ່ກຳໄຟ ເພື່ອຮັກສາສຸຂະພາບຂອງແມ່ ແລະເດັກດ້ວຍການສັກຢາ, ດື່ມນ້ຳຮ້ອນ

ນອນຂ້າງໄຟ ແລະອາບນ້ຳຮ້ອນ…ສະນັ້ນ.
ການເຕົາໄຟເພື່ອຢູ່ກຳໄຟນັ້ນເພີ່ນກໍ່ຫາກ້ອນເສົ່າ ຫລື ຄຽງໃຫຍ່ ແລະຂອບເຕົາຄື: ເຕົາທີ່ໜຶ່ງສຳລັບຕົ້ມນ້ຳດື່ມ ແລະນອນຂາງຄິງ, ເຕົາທີ 2 ສຳລັບຕົ້ມນ້ຳອາບ, ກ່ຽວກັບຕຽງນອນເພື່ອຂາງຄິງນັ້ນ ເພີ່ນເຮັດຕຽງນ້ອຍລວງກ້ວາງປະມານ 80 ຊມ,
ລວງຍາວກໍ່ພໍດີຊຸດຢຽດຂອງແມ່ຍິງຢູກຳນັ້ນເພື່ອບໍ່ໃຫ້ແມ່ກຳນັ້ນຍັບໜີອອກຈາກ ຖານໄຟຮ້ອນຢູ່ກ້ອງຕຽງນັ້ນໄດ້.
ເມື່ອເຮັດເຕົາໄຟນັ້ນຣຽບຮ້ອຍແລ້ວເພີ່ນກໍ່ໄປຫາໝໍມາເຂົ້າກຳ ໃຫ້ (ເອີ້ນວ່າເຂົ້າກຳ) ອັນປະກອບມີ ທຽນ 5ຄູ່ດອກໄມ້ຂາວ 5 ຄູ່
ພ້ອມຝາຍໜຶ່ງກໍ້ກຽມໄວ້ ເມື່ອໝໍມາຮອດແລ້ວເພີ່ນກໍ່ເຮັດພິທີ ຕາມປະເພນີຂອງໝໍໍ ຈາກນັ້ນເພີ່ນກໍ່ເນັ່ງຝ່າຍມຸງຄຸນອ້ອມ ເຕົາໄຟ
ແລະບໍລິເວນອ້ອມແອ້ມຂອງແມ່ຢູ່ກຳນັ້ນ ເຊິ່ງມີການເຊື່ອຖື ແລະຕີຄວາມໝາຍວ່າ: ປ້ອງກັນສິ່ງທີ່ຂີ້ກຽດຈັ່ງໄຮ (ຜີຮ້າຍ)
ມາລົບກວນທຳລາຍຜູ້ເປັນແມ່ ແລະເດັກຜູ້ທີ່ກຳລັງນອນ ກຳໄຟຢູ່ນັນ. ຫລັງຈາກນັ້ນແມ່ແລະເດັກກໍ່ຢູ່ກຳໄຟຕໍ່ໄປເມື່ອເຖິງ 3 ຫລື 7
ວັນແລ້ວເພີ່ນກໍ່ ໃຫ້ນອນຕ່າວຫົວຄືໃຫ້ເອົາຫົວລົງທາງຕີນແລ້ວເອົາຕີນຂື້ນເທິງຫົວຈົນຮອດມື້ອອກກຳໄຟ.
ໃນຄະນະທີ່ຢູ່ກຳໄຟນັ້ນກໍ່ມີຍາພີ່ນ້ອງໝູ່ຄູ່ເພື່ອນຝູງ ແລະຊາວບ້ານອ້ອມຂ້າງພາກັນມາຄົບງັນ ເອີ້ນວ່າງັບກຳເພື່ອ
ຢູ່ເປັນເພື່ອນແລະໃຫ້ຄວາມອົບອຸ່ນ ທັງປ້ອງກັນໃຫ້ແມີແລະເດັກມີຄວາມ ປອດໄຟໄດ້ດີ ງັນຈົນຮອດມື້ອອກກຳຈິ່ງເຊົາ.

   1.3  ພິທີກຳສູ່ຂ້ວນແມ່ແລະເດັກ.

    ເມື່ອແມ່ລູກອອ່ນຈົບການຢູ່ກຳໄຟແລ້ວ ເພີ່ນກໍ່ອອກໄຟຈາກນັ້ນເພີ່ນກໍ່ຫ່າງຫາກະກຽມເຮັດພິ ທີຜູກແຂນໃຫ້ແມ່ ແລະເດັກນັ້ນເພື່ອເປັນສີລິມຸງຄຸນ ທັງເປັນປະເພນີທີ່ເຄີຍປະຕິບັດມາແຕ່ບູ ຮານນະການຈະປະສາຈາກບໍ່ໄດ້,ລາຍລະອຽດເພີ່ນກໍ່ຫາມື້ດີຍາມຄ່ອງ, ຫາໝໍພອນທີ່ສຳຄັນ, ເຮັດພາຂວັນ, ກຽມອາຫານການກິນທັງຫວານ

ແລະ ຄາວຢ່າງພຽງພໍໍເພື່ອຮອງຮັບແຂກຄົນທີ່ມາ ຜູກແຂນນັ້ນ, ເພື່ອຮັບປະທານອາຫານ, ອ້ວຍພອນໄຊ ໃຫ້ແກ່ແມ່ ແລະເດັກ.

   1.4  ການລຽງລູກໃຫ້ຈະເລີນເຕີບໃຫຍ່.

    ສ່ວນວ່າ: ທາລະກາ(ເດັກນ້ອຍ)ນັ້ນນັບແຕ່ມື້ເກິດອອກຈາກທ້ອງແມ່ມາເພີ່ນລຽງລູກດ້ວຍນົມ ແມ່ເປັນຕົ້ນຕໍ(ບາງຄົນກໍ່ດື່ມນັມປອງ ແລະນົມຜົງກໍ່ມີ) ຈົນຕະຫລອດມາເມື່ອເດັກສາມາດກິນ

ເຂົ້າເມັດໄດ້ຈຶ່ງເຊົາ(ເອີ້ນວ່າ: ປະນົມ ຫລື ເຊົານົ້ມ) ອາດຈະປີກ່ວາຈິ່ງປະນົມໄດ້.
ຫລັງຈາກນັ້ນກໍ່ກິນເຂົ້າຈົນຈະເລີນເຕີບໃຫຍ່ເຖິງກະສຽນໄວໜຸ່ມໄວບາວສາວ. ສາມາດແຕ່ງດອງສ້າງຄອບຄົວໃໝ່ຕາມຄວາມມຸ້ງຫວັງ ວາດສະໜາຂອງໃຜລາວ.